بررسی فقهی معاملات فارکس

معامله در بازار فارکس Forex چگونه است

معاملات صوری در فارکس اشکال شرعی دارد

سنا - آنچه امروزه به عنوان بازار فارکس در اینترنت مطرح است، شکل ساده خود را از دست داده و به جای خرید و فروش واقعی ارز به معاملات صوری و مجازی می‌پردازد که از نظر شرعی دارای اشکالاتی است و موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات می‌شود.

سنا - آنچه امروزه به عنوان بازار فارکس در اینترنت مطرح است، شکل ساده خود را از دست داده و به جای خرید و فروش واقعی ارز به معاملات صوری و مجازی می‌پردازد که از نظر شرعی دارای اشکالاتی است و موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات می‌شود. دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در خصوص مسائل فقهی معاملات فارکس گفت: شکل ساده معاملات فارکس از نظر شرعی اشکالی ندارد، زیرا تمام شرایط معامله را دارد و شرطی که مخالف شرع باشد، قید نشده است. سیدعباس موسویان ادامه داد: اگر این نوع معامله از طریق اینترنت نیز انجام گیرد و تمام شرایط معامله در آن رعایت شود، به طور شرعی جایز است. وی توضیح داد: شکل ساده بازار فارکس، بازاری است که در آن ارزهای مختلف مانند دلار، یورو، پوند، ین و. در مقابل هم معامله می‌شوند. موسویان تصریح کرد: به این بیان، کسی که سرمایه‌ای دارد و وقتی احساس می‌کند ارزش یک ارز در حال افزایش است، آن ارز را خریداری می‌کند و هنگامی که ارزش آن افزایش یافت یا احتمال کاهش قیمت آن ارز را می‌دهد به فروش آن می‌پردازد و از مابه‌التفاوت قیمت خرید و فروش سود می‌برد و در مواردی که پیش‌بینی وی خطا رود، ضرر می‌کند. دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه چنین معامله‌ای از سابق بین مردم مرسوم بوده، افزود: افراد صاحب سرمایه یا خود به چنین معامله‌ای اقدام می‌کردند یا صرافی را به عنوان وکیل یا عامل خود قرار می‌دادند و از او می‌خواستند در مقابل حق‌العمل معین (اجرت) چنین معامله‌ای را برای آنان انجام دهد و سود و زیان از آن صاحب سرمایه باشد. وی خاطرنشان کرد: بر این اساس، شکل ساده معاملات فارکس از نظر شرعی اشکالی ندارد؛ زیرا تمام شرایط معامله را داشته و در ضمن آن هم، شرطی که مخالف شرع باشد، قید نشده است. موسویان تاکید کرد: اگر این نوع معامله از طریق اینترنت نیز انجام شود و تمام شرایط معامله درآن رعایت شود، به طور شرعی جایز است.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: آنچه امروزه به عنوان بازار فارکس در اینترنت مطرح است، شکل ساده خود را از دست داده و فعالان این بازار، به جای خرید و فروش واقعی ارز به معاملات صوری و مجازی می‌پردازند که از نظر شرعی دارای اشکالاتی است و موجب حرمت و نداشتن جواز این نوع معاملات می‌شود.

انواع مختلف فعالیت در فارکس

موسویان با اشاره به اینکه معاملات رایج فارکس امروزه به صورت‌های مختلف انجام می‌گیرد، گفت: یکی از مهم‌ترین روش‌ها آن است که برخی از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می‌کنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده‌اند، دارای هویت مشخص واقعی نیستند و هدف آنها از این کار کلاهبرداری است.

وی تصریح کرد: این گروه با تبلیغات گسترده و با فریب مردم، سرمایه آنان را جمع کرده و ممکن است برای مدتی نیز سود بپردازند، اما بعد از مدتی اسم و رسم خودشان را از محیط اینترنت بر‌می‌دارند، به‌طوری که مال باخته، هیچ راهی برای استیفای حق خود ندارد و همه سرمایه خود را از دست می‌دهد. وی به گروه دوم اشاره کرد و افزود: کسانی هستند که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار فارکس معرفی می‌کنند و دارای هویت مشخصی هم هستند و در پایگاه اینترنتی، معاملات سفارش شده توسط صاحب سرمایه را روز به روز در صفحه مخصوص او نمایش می‌دهند و او نیز به این گمان که گزارش واقعی است به آنان اطمینان می‌کند.

موسویان ادامه داد: اما در حقیقت این صفحه اینترنتی یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد و آنان اموال سرمایه‌گذار را در جای دیگری مثل قاچاق و. سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

وی تصریح کرد: این قسم از معاملات فارکس نیز به طور قطع شرعی نیست، زیرا سود حاصله هیچ مبنای معامله واقعی ندارد و تنها برخواسته از بازی با اعداد و صفحه مجازی در اینترنت است. دبیر کمیته فقهی خاطرنشان کرد: گروه سوم کسانی هستند که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می‌کنند و چه بسا دارای هویت مشخصی هم باشند و در بازار ارز نیز فعالیت ‌می‌کنند، اما نوع معاملاتشان شرعی نیست. این گروه به جای خرید و فروش واقعی ارز اقدام به معاملات صوری آتی ارز می‌کنند.

موسویان تاکید کرد: گاهی اصلا معامله‌ آتی نیز در کار نیست، بلکه قرارداد روی تفاضل قیمت‌هاست؛ به این بیان که دو طرف قرارداد، یک میلیون واحد تفاضل قیمت دلار با یورو می‌بندند؛ به این معنا که اگر تفاضل قیمت‌ها بیشتر شد این طرف به اندازه یک میلیون برابر تغییرات قیمت به دیگری بپردازد و اگر تفاضل قیمت‌ها کمتر شد آن طرف به اندازه یک میلیون برابر تغییرات قیمت به دیگری بپردازد. وی افزود: روشن است که چنین معاملاتی مبنای شرعی ندارد و درآمد حاصل از آنها نیز نوعی شرط‌بندی و اکل مال به باطل است.

وی گفت: گروه چهارم کسانی هستند که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار فارکس معرفی می‌کنند و چه بسا دارای هویت مشخصی هم باشند و به طور حقیقی هم معامله ارز انجام دهند، اما در ضمن قرارداد خود با صاحبان سرمایه شروطی مطرح می‌کنند که آن شروط خلاف شرع است، برای مثال شرط می‌کنند زمان‌هایی که معامله‌ای در کار نیست سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا موسسه‌ای قرض داده و بهره دریافت کنند.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: در همه صورت، معاملات فارکس به گونه‌ای طراحی شده که سود بردن یک ‌طرف همیشه با ضرر طرف دیگر رقم می‌خورد، یعنی یا قیمت ارز مورد معامله بالا می‌رود یا پایین می‌آید و در هر حالت یا این طرف سود می‌برد و آن طرف ضرر یا بالعکس. موسویان تصریح کرد: در این شرایط، تنها کسی که در هر صورت سود می‌برد، کارگزار فارکس است که درصد خود را از هر قراردادی می‌گیرد.

وی ابراز داشت: در همه موارد معاملات فارکس، بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌های ملی از کشور خارج شده و درصد کمی از آن به عنوان سود به کشور برمی‌گردد و از این جهت نیز خلاف قوانین کشور بوده و آسیب جدی به اقتصاد ملی می‌زند.

موسویان در پایان تاکید کرد: برخی با مطرح کردن شکل ساده معاملات فارکس درصدد گرفتن مجوز فقهی هستند در حالی که امروزه این نوع از معاملات فارکس بسیار کم است و شکل رایج آن که در سطح وسیعی در اینترنت وجود دارد، شکل باطل فارکس محسوب می‌شود.

بازار فارکس Forex چیست ؟ | همه چیز درباره بازار فارکس

بازار فارکس Forex چیست

بازار فارکس Forex ، با بالا رفتن قیمت دلار در ایران، ممکن است بسیاری از شما در تبلیغات نام بازار فارکس را شنیده باشید. بسیاری از افراد سعی دارند تا با این نوع تبلیغات وسوسه کننده، افراد را به سمت نقشه های شوم شان بکشانند و کلاهبرداری کنند. عده ای نیز با کمی تعمل و تفکر به سمت این راه می روند و بر همین اساس به سراغ مطالعه مقالات گوناگون درباره بازار جهانی فارکس می آیند. وارد شدن به بازار بزرگی همچون فارکس بدون دانش برای شما خطرات زیادی به همراه دارد. به صورت کلی اگر بخواهیم بازار فارکس را به شما عزیزان توضیح دهیم، اینگونه می گوئیم که بازار فارکس یکی از بزرگ ترین بازار های مالی دنیا است که روزانه تیلیارد ها دلار پول در آن جا به جا می شود. افرادی زیادی در ایران توانستند از فارکس کسب درآمد کنند. اگر در حال حاضر قصد دارید تا وارد بازار فارکس شوید، مطالعه ادامه این مقاله را از دست ندهید چراکه در پایان این مقاله، اطلاعات بسیار مفیدی کسب خواهید کرد.

بازار فارکس ( Forex ) چیست؟

قبل از اینکه بخواهیم توضیحات دیگری را بدهیم، ابتدا با معنی و مفهوم فارکس باید آشنا شوید. فارکس یک اصطلاح انگلیسی است که از دو کلمه ” Foreign Exchange ” بر گرفته شده است. شاید برایتان جالب باشد که معنی این دو کلمه را بدانید. عبارت Foreign Exchange در زبان فارسی به معنای تبادل ارز های خارجی می باشد.

در این بازار ( تبادل ارز های خارجی ) ارز های مختلفی مانند: یورو، ین، دلار آمریکا، پوند و…. به دست موسسات مالی همچون بانک ها و یا شرکت های چند ملیتی و همچنین شرکت های بیمه ای و شرکت های صادرات و واردات و سفته بازها و اشخاص حقیقی مورد معامله قرار می گیرد. در بازار فارکس، هیچ مکان فیزیکی برای معامله وجود ندارد و بانک ها و موسسات و همچنین معامله گران در بستر اینرتنت از طریق شبکه های الکترونیکی یک ارز را در مقابل یک ارز دیگر معامله می کنند. به صورت کلی باید گفت که معامله در بازار فارکس یعنی خرید یک ارز و هم زمان فروش یک ارز دیگر. برای اینکه بهتر این موضوع را متوجه شوید بگذارید تا برایتان یک مثال بزنیم.

تصور کنید که در حال حاضر شما 100000 یورو پول دارید و قصد تبدیل آن به دلار را دارید. حال باید محاسبه کنید که در ازای 100000 یورو چه مقدار می توانید دلار دریافت کنید. در این قسمت اگر بخواهید حساب کنید باید نرخ تبدیل ارز و یا همان ” Exchange Rate ” را بدانید که در ادامه مقاله به آن به صورت کامل اشاره خواهیم کرد.

بازار جهانی فارکس چگونه کار می کند؟

در بازار فارکس، همانند بازار بورس، معاملات نفت، طلا و نقره و مس و… در کنار ارز های بین المللی با یک دیگر معامله می شود. مهم ترین قسمت که بخش اساسی سودآوری در فارکس است، مربوط به نرخ برابری ارز ها نسبت به یک دیگر می باشد همچنین این موضوع با پیش بینی روند ارزش هر ارز با توجه به رویداد های مختلف مرتبط است.

در بازار فارکس، تراکنش ها از طریق شرکت های کارگذاری قابل انجام است که این کار از طریق یک کانال بین بانکی انجام می شود. این موضوع بدین گونه عمل می کند که کانال های بین بانکی، با متصل شدن به یک دیگر، نقش واسطه بین خریدار و همچنین فروشنده را ایفا می کند. با توجه به اینکه بازار فارکس غیرمتمرکز است، این سازمان با قراردادن یک سری از قوانین و همچنین پیگیری فعالیت های کارگزاران، می کوشند تا از بروز مشکلات و همچنین تخلفات گوناگون جلوگیری کنند.

معامله در بازار فارکس چگونه انجام می شود؟

معامله در بازار فارکس Forex چگونه است

در بازار فارکس، همانند دیگر بازار ها شما باید طبق آگاهی و همچنین شناختی که از بازار و همچنین ارزش ارزها دارید معامله خود را انجام دهید. برای اینکه بتوانید یک معامله سود آور انجام دهید، باید توانایی پیش بینی وضعیت ارز ها و همچنین رویداد هایی که در حال حاضر رخ می دهند را داشته باشید. شما نمی توانید بدون اینکه این موارد را در نظر بگرید، معاملات خود را انجام دهید چراکه قطعا با شکست رو به رو می شود. به صورت کلی می توان گفت که بازار فارکس یک بازار جذاب و پرسود است اما باید با احتیاط قدم بردارید تا با مشکل رو به رو نشوید.

اگر بخواهیم یکی از مثال های ریسکی که پیش تر برایتان گفتیم را بزنیم، اینگونه می توانیم بگوئیم که اگر دو کشور چین و آمریکا را در نظر بگیریم، هر دو کشور با یک دیگر مشکل دارند و این موضوع سبب می شود تا اختلاف زیادی بین آن ها پیش بیاید که یکی از این اختلافات، اختلاف اقتصادی می باشد. کشور آمریکا در این بین بسیاری از محصولات چینی را تحریم کرده است و بعضی از کارخانه ها تولیدی نیز از چین به یک کشور دیگر انتقال مکان کردند. تمامی این موضوعات باعث می شود تا در ارزش ارز ها تاثیر گذاشته شود. همانطور که گفتیم باید ابتدا از تمامی جهات این موارد را ببینید.

نرخ تبدیل چیست؟

همانطور که کمی پیش تر با نرخ تبدیل و یا همان Exchange Rate آشنا شدید، برای محاسبه تبدیل نرخ می توانید از آن استفاده کنید. نرخ تبدیل یورو به دلار به شما اعلام می کند که به ازای هر ” 1 یورو ” می توانید ” 1.13 دلار ” بگیرید که بدین گونه نمایش داده می شود.

Exchange rate EUR/USD:1.13$

همانطور که کمی پیش تر برایتان مثال زدیم، شما در قبال 100000 یورو مقدار 113000 دلار دریافت خواهید کرد. و این اصل بازار فارکس است که شما می توانید هم محاسبه کنید و هم سود کنید.

چگونه باید بازار فارکس را تحلیل کرد؟

به صورت کلی می توان از سه روش، بازار فارکس را تحلیل کرد که ما در این قسمت از مقاله قصد داریم به این روش ها اشاره و درباره آن ها توضیحاتی ارائه دهیم، در ادامه همراه ما باشید.

تحلیل تکنیکال:

در تحلیل تکنیکال و یا فنی به نمودار های قیمتی ارز بررسی فقهی معاملات فارکس دقت می شود. در حال حاضر به دلیل پیشرفت این روش از تحلیل، سبک های تکنیکالی مختلفی اعم از تحلیل کلاسیک، الگوهای هارمونیک، و…. به وجود امده است که هر کدام از آنها دقتی متفاوت دارند. تقریبا می توان گفت که تحلیل تکنیکال که همان نموداری است در بیشتر بازار ها چارچوب یکسانی دارد. این موضوع سبب می شود تا افرادی که تحلیل تکنیکال را درست آموخته اند و تجربه مناسب تری دارند، بهتر بتوانند در این بازار معامله گری انجام دهند.

تحلیل فاندامنتال:

احتمالا بار ها نام تحلیل فاندامنتال را شنیده اید. تحلیل فاندامنتال به این معنی است که شما به بررسی اسناد مالی شرکت و همچنین ترازنامه و صنایع و کلیت اقتصاد کشور می باشد. تحلیل فاندامنتال، می تواند در خرید و فروش ارز ها به شما مک کند چراکه فلسفه اصلی بازار فارکس تبادل جفت ارز ها می باشد و به همین سبب برای تحلیل بنیادی باید در این بازار شرایط و عوامل اقتصادی و بسیاری از شرایط دیگر کشور ها و همچنین در سطح جهان بررسی شود.

تحلیل تکنوفاندامنتال:

برخی از تحلیل گران به دلیل کاهش ریسک خود بازار را از دو جهت تکنیکال و فاندامنتال بررسی می کنند. آنها بر این موضوع معتقد هستند که با این کار، خطا در تحلیل کاهش می یابد و پیش بینی تا حدودی رو به درست از آب در می آید. برای اینکه شما هم این موضوع را بهتر متوجه شوید بگذارید تا براتان یک مثال بزنیم.

تصور کنید که اقتصاد اروپا دچار بحران شود. زمانی که این اتفاق بی افتد، رمز ارز هایی که یورو در آن ها به عنوان ارز اصلی به حساب می آید دچار روند نزولی و یا کاهشی می شوند. این موضوع سبب می شود که بر اساس روش فنی یا تکنیکال در مواقع اصلاحی در جهت روند کاهشی از فرصت معاملات فروش استفاده نمود.

آیا معامله در بازار فارکس در ایران قانونی است؟

معامله در بازار فارکس قانونیست ؟

خیر. طبق گفته مراجع قانونی، هرگونه فعالیت و ترویج و… در بازار فارکس در ایران ممنوع می باشد و پیگرد قانونی نیز دارد. تقریبا چندی پیش بود که فعالیت در بازار فارکس در ایران توسط مراجع اقتصادی و قضایی و همچنین مذهبی ممنوع اعلام شد. شاید برایتان این سوال پیش بیاید که دلیل ممنوع شدن معامله در بازار فارکس چیست؟ معامله در بازار فارکس به دلیل شبه ربوی بودن معاملات و همچنین برخی از روایان و قواعد فقهی در احکام اسلامی ممنوع اعلام شد.

تفاوت های بازار بورس ایران و فارکس چیست؟

تفاوت بازار بورس و بازار فارکس

همانطور که می دانید مدتی است که بازار بورس در ایران رونق یافته است و این موضوع سبب شده است تا افرادی زیادی به سمت بازار بورس بروند و این امر نیز باعث آشنایی بیشتر مردم با بازار فارکس نیز شده است. بازار بورس ایران در مقابل بازار فارکس به هیچ عنوان قابل قیاس نیست چراکه باهم کلی اختلاف دارند. با این حال در این قسمت از مقاله برای بیشتر شدن اطلاعاتت درباره تفاوت های بازار فارکس و بازار بورس ایران کمی گفتگو خواهیم کرد. در ادامه همراه ما باشید.

ساعات کاری بازار:

بازار فارکس به صورت شبانه روزی فعالیت می کند و شما هر ساعتی از شبانه روز که بخواهید، می توانید معاملات خود را انجام دهید. اما در بازار بورس ایران، ساعت کارکد محدودیت دارد چچراکه این بازار 3 ساعت نیم بیشتر فعالیت نمی کند. ساعت کاری بورس در ایران راس ساعت 12:30 پایان می یابد و دیگر نمی توانید معاملات را انجام دهید اما در بازار فارکس همانطور که گفتیم اینگونه نیست و شما هر ساعتی که بخواهید می توانید فعالیت خود را ادامه دهید.

جهت معامله:

جها معامله در بازار فارکس دو طرفه است. یعنی شما هم می توانید در بازار فارکس بفروشید و هم می توانید بخرید اما در بازار بورس اینگونه نیست چراکه صرفا باید خرید کنید. اگر تا به حال در بازار فارکس فعالیت کرده اید و یا این مقاله را به درستی خوانده باشید منظور این قسمت را به صورت کامل متوجه می شوید.

هزینه های معاملاتی:

هزینه های معاملاتی در بازار فارکس بسیار کمتر از بازار بورس ایران می باشد که این موضوع برای افرادی که به سراغ بازار فارکس می روند خوشایند است.

مکان های فیزیکی:

بازار بورس ایران یک مکان فیزیکی دارد که توسط یک سازمان با نام سازمان بورس کنترل می شود. اما بازار فارکس اینطور نیست و توسط سازمان و یا افراد و یا دولتی کنترل نمی شود و همانطور که گفتیم بازار فارکس یک بازار غیرمتمرکز است.

نقد شوندگی:

همانطور که از عنوان مشخص است، نقد شوندگی در بازار فارکس، بیشتر از بازار بورس است. اگر بخواهیم به صورت کلی بگوئیم باید گفت که در نقد شوندگی در بازار بورس متوسط و در بازار فارکس بسیار بالا است.

نماد ها:

در بازار بورس ایران نماد ها به سهام ها و مشتقات می گویند اما در بازار فارکس به جفت ارز ها، سهام های بین المللی، کالا، فلزات گرانبها، نفت و همچنین ارز دیجیتال می گویند که احتمالا تا به حال زیاد شنیده باشید.

حجم و تعداد معاملات:

حجم و تعداد معاملات در بورس ایران مشخص است و شما می توان آن را مشاهده کنید اما در بازار فارکس به قدری که حجم و همچنین تعداد معاملات بیشتر است که اطلاعات دقیقی از آنها به نمایش گذاشته نمی شود و به صورت حدودی اطلاعات در بین کاربران عرضه می شود.

نتیجه گیری بازار فارکس Forex

در این مقاله همانطور که مطالعه کردید، با بازار فارکس به صورت کامل آشنا شدید و اطلاع پیدا کردید که آیا معامله در فارکس در ایران قانونی است یا خیر. اگر مجدد بخواهیم به این موضوع اشاره کنیم اینگونه است که از نظر مراجع دینی معامله در فارکس جایز نیست. این موضوع سبب شده است تا برخی ها به سمت همان بازار بورس برای سرمایه گذاری بروند و برخی ها نیز به این موضوع بی اعتنایی کرده اند و به سمت بازار فارکس رفته اند. شاید برایتان این سوال پیش بیاید که با غیر قانونی بودن معامله در بازار فارکس، ایرانیان دیگر نمی توانند وارد بازار فارکس شوند؟ این موضوع اشتباه است چراکه ایرانیان می توانند وارد فارکس شوند و از آن کسب در آمد کنند اما باید به یاد داشته باشند که اگر مراجع قانونی متوجه فعالیت و حضورشان در بازار فارکس شوند با آنها مطالبق قانون برخورد می شود و در صورتی که از آن ها در بازار فارکس کلاهبرداری شود دولت ایران هیچ حمایتی از آن ها نمی کند. در صورت ایجاد هرگونه سوال می توانید در قسمت نظرات سوال خود را مطرح کنید.

ممنون از اینکه تا پایان ” بازار فارکس Forex ” همراه ما باشید.

انتشار پاسخ رهبر معظم انقلاب به استفتائات جدید بهمن ماه/ حکم فعالیت در بازار فارکس و انجام بازی‌های قماری رایانه‌ای چیست؟

پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای استفتائات جدید بهمن ماه در موضوعاتی، چون خمس سهام عدالت، استفاده از اموال جاماندۀ دیگران و حکم فعالیت در بازار فارکس را منتشر کرد.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری استفتائات جدید (بهمن ماه) و پاسخ‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را منتشر کرده است.

متن این استفتائات و پاسخ‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی به شرح ذیل است:

برگزاری مراسم ازدواج در ایام قمر در عقرب

سوال ۱: با توجه به اینکه در هر ماه قمری، بعضی از روز‌ها قمر در عقرب است، آیا برگزاری مراسم ازدواج در این روز‌ها اشکال دارد؟

جواب: در ایام قمر در عقرب، اجرای صیغه عقد نکاح، کراهت دارد، اما برگزاری مراسم اشکال ندارد.

مسح سر بر موی آغشته به روغن

سوال ۲: آیا ژل و یا روغن مو مانع مسح سر در وضو است؟

جواب: اگر جرم و چربی داشته باشد که مانع رسیدن آب به محل مسح باشد، وضو با آن صحیح نیست و باید برطرف نماید و تشخیص آن به عهده مکلف است.

استفاده از سهم اینترنت دیگران

سوال ۳: آیا استفاده از اینترنت بی سیم دیگران، جایز است؟
با ذکر این نکته که مالک آن با وجود اینکه می‌تواند بر روی آن رمز بگذارد، اما این کار را نکرده و فرکانسی است که در فضا منتشر است و ما بدون زحمت می‌توانیم از آن استفاده کنیم.

جواب: بدون علم یا اطمینان به رضایت مالک، این کار جائز نیست و مجرد قرار ندادن رمز، مجوز انجام این کار نیست.

سوال ۴: خانمی پس از ازدواج به دلیل اختلاف با همسر خود، بیش از یک سال است که دور از وی زندگی می‌کند و به زودی از همسر خود طلاق می‌گیرد، آیا در شرایط فعلی یا بلافاصله بعد از طلاق، می‌تواند با مرد دیگری عقد موقت یا دائم بخواند؟

جواب: تا زمانی که صیغه طلاق با رعایت شرایط آن خوانده نشده و خانم، عدّه طلاق را سپری نکرده است، عقد ازدواج با شخص دیگر باطل است و زمان عدّه از وقتی محاسبه می‌شود که صیغه طلاق جاری شود، هرچند زن و مرد یک سال از هم دور باشند.

استفاده از اموال جامانده دیگران

سوال ۵: استفاده از مال به جا مانده از دیگران در امثال هتل‌ها یا خوابگاه دانشگاه و … که صاحب آن را نمی‌شناسیم، چه حکمی دارد؟

جواب: اگر بداند مالک از آن مال اعراض کرده یا نسبت به استفاده از آن راضی است، استفاده از آن اشکال ندارد، در غیر این صورت برداشتن آن مال جایز نیست، مگر اینکه به قصد رساندن آن به مالکش بردارد که در این صورت باید مال را حفظ کند و پس از تحقیق و یافتن مال ک، مال را به صاحبش بدهد و در صورتی که از یافتن مال ک آن مأیوس شود یا دسترسی به او ممکن نباشد، باید آن مال یا قیمت آن را به فقیر صدقه بدهد.

سؤال ۶:
۱. با توجه به اینکه واگذاری سهام عدالت به صورت اقساط (از محل سودِ حاصل از سهام)، بوده است آیا این سهام، متعلق خمس است؟ بر فرض وجوب، زمان تعلق چه زمانی است؟
۲. دولت برای برخی از اقشار ضعیف، قیمت سهام را با تخفیف محاسبه کرده و تفاوت قیمت را از محل منابع خود تأمین کرده است، آیا به مقداری که دولت تخفیف داده نیز خمس تعلق می‌گیرد؟
۳. حکم خمسِ سود‌هایی که قبل از آزادسازی (پس از سال ۹۵) حاصل شده و به افراد پرداخت شده یا نشده است، چیست؟

جواب:
۱) پس از آزاد شدن سهام عدالت، مقداری که قابل فروش است، در اولین سال خمسی، خمس آن به قیمتی که خریدار دارد، باید پرداخت شود.
۲) در این صورت نصف سهام، متعلق خمس است و نصف دیگر در حکم هبه است و خمس ندارد.
- در هر دو صورت قبل، کسانی که برای گذران زندگی نیاز به این سهام و سود حاصل از آن دارند به نحوی که با تخمیس آن، سود حاصل از مابقی، کفاف زندگی در حدّ شأن آن‌ها را نمی‌دهد، پرداخت خمس اصل سهام، واجب نیست.

۳) سود‌های مذکور جز درآمد سالی است که قابل وصول بوده است، که اگر در آن سال دریافت نشده و سال خمسی بر آن گذشته است، باید پس از دریافت، بلافاصله خمس آن پرداخت شود و اگر دریافت شده، حکم درآمد بین سال را دارد.

استفاده شخصی از اینترنت محل کار

سوال ۷: آیا استفاده از اینترنت محل کار برای کار شخصی جایز است؟

جواب: استفاده شخصی، جایز نیست و موجب ضمان است؛ مگر آنکه با اذن مسئولی باشد که شرعا و قانونا چنین حقی دارد.

انجام بازی‌های قماری رایانه‌ای

سوال ۸: آیا انجام بازی‌هایی که حکم قمار را دارند (مانند پاسور) به وسیله کامپیوتر یا مانند آن در نت نیز حرام می‌باشد؟

جواب: بازی‌هایی که به دلیل قمار بین دو طرف، حرام بوده اگر از طریق رایانه و به تنهایی باشد و برد و باختی در آن نباشد، فی نفسه جایز است.

حکم فعالیت در بازار فارکس

سوال ۹: آیا فعالیت در بازار فارکس (خرید و فروش ارز‌های خارجی) جایز است؟

جواب: بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران بازار معاملات ارز‌های خارجی، دو دسته‌اند:
دسته اول (که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته‌اند)، صرفاً یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده‌اند و حضور واقعی در بازار مذکور ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه‌های خود استفاده می‌کنند و فقط یک صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می‌دهند که مشتری در آن مشغول معاملات ظاهری می‌شود، بنابراین معاملات انجام شده غیر واقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصل شده نمی‌گردد.
دسته دوم کارگزارانی هستند که حضور واقعی در بازار دارند و با پول مشتری اقدام به خرید و فروش ارز می‌کنند، که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی، فی نفسه اشکال ندارد، ولی باید به نکات زیر توجه شود:
۱) معاملات باید به صورت خرید و فروش واقعی باشد، بنابراین اگر کسب درآمد صرفاً براساس پیش بینی نوسانات قیمت باشد، مشروع نیست.
۲) معاملات اهرمی" که با اعتبار گرفتن از کارگزار انجام می‌شود، اگر ماهیت قرض همراه با سود داشته باشد، ربا و حرام است.

شک در وضو پس از نماز

سوال ۱۰: اگر کسی بعد از نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، وظیفه او چیست؟

جواب: نماز خوانده شده صحیح است، ولی باید برای نماز‌های بعدی وضو بگیرد.

سوال ۱۱: حق المارّه چیست؟ شرایط آن را بیان کنید.

جواب: کسی که در حال عبور به درختی میوه‌دار برسد با شرایط زیر می‌تواند از میوه آن بخورد:
بنا بر احتیاط واجب یقین به عدم رضایت مالک نداشته باشد.
به طور اتفاقی از آنجا عبور کند نه با قصد خوردن میوه.
ضرر و آسیب به درخت نزند و میوه‌ها را تلف نکند.
میوه را همان جا بخورد و با خود نبرد.
وارد ملک مانند باغ نشود.

شک در وضو پس از نماز

سوال ۱۲: اگر کسی بعد از نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، وظیفه او چیست؟

جواب: نماز خوانده شده صحیح است، ولی باید برای نماز‌های بعدی وضو بگیرد.

مشخص نکردن مهریه در عقد

سوال ۱۳: عدم ذکر مهریه عمداً یا به خاطر فراموشی در عقد دائم و موقت، چه حکمی دارد؟

جواب: در عقد دائم، ذکر مهریه شرط نیست و اگر مهریه معین نشود، عقد صحیح است و چنانچه آمیزش جنسی صورت گرفته باشد زن مستحق مهر المثل است؛ ولی در عقد موقت تعیین و ذکر مهریه، جز ارکان عقد بوده و بدون آن عقد باطل است.

بررسی‌ قرارداد آتی و ‌معامله کالی به کالی در بیت‌کوین و لزوم ‌توجه به نظرات فقهی

یکی از موضوعات مهم در معامله رمزارزها این است که آیا این رمزارزها ارزش مالی برای خرید و فروش دارند یا خیر و اساسا مال محسوب می شوند؟ به هر حال در شریعت اسلام خرید و فروش برخی اشیاء که ارزش مالی ندارند، جایز نیست.

به گزارش ایلام بیدار ، ‌احتمالا اخیرا اصطلاح لیکوئید به گوش شما هم رسیده است؟ موقعیتی در بازار فارکس و ارز های دیجتیال که تمام سرمایه یک شخص از بین می رود، در این مقوله به بررسی مبانی فقهی این موضوع خواهیم پرداخت، البته در این مقوله صرفا مبانی فقهی مطرح می شود و در انتها لازم است که هر شخصی برای تعیین تکلیف احکام شرعی خودش به مرجع تقلید خود مراجعه کند.

*خرید و فروش رمز ارزها

ابهام زیاد بازار ارزهای دیجیتال و تازگی این نوع رمز ارزها منجربه این شده است که بسیاری از مراجع به دیده تردید به این بازار نگاه کنند، اخیرا فتوای برخی مراجع در این خصوص تغییراتی داشته و مثل سابق خرید و فروش رمز ارزها را تحریم نمی‌کنند این گزاره در تماس با دفاتر مراجع به ثبت رسیده است.

مسئله اصلی در بیت کوین و سایر مدل‌های کوین‌ها این است که آیا این رمز ارزها ارزش مالی برای خرید و فروش دارند یا خیر؟ اساسا مال محسوب می شوند؟ در شریعت اسلام خرید و فروش برخی اشیاء که ارزش مالی ندارند (مثلا بال مگس) جایز نیست (مگر اینکه کارایی آنها با گذشت زمان تغییر کند) ‌ و همچنین معاملات غرری نیز جایز نیست، معامله‌ای شامل غرر می‌شود که ماهیت کالای خرید و فروش شده مشخص نباشد، یا احتمال ضرر و زیان معامله بسیار بالا باشد. ‌

در بحث بیت کوین نیز همین مسائل جاری است، سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا معامله بیت کوین و سایر کوین‌ها با احتمال دستکاری شدن این رمز ارزها شامل معاملات غرری می شوند؟ آیا بیت کوین شبیه بال مگس است که ارزش مادی برای خرید و فروش ندارد؟ یا خیر؟

‌اگر افراد با مقولات بلاکچین و نحوه کارکرد این رمز ارزها اطلاعاتی کسب کنند بسیاری از ابهامات‌شان در این حوزه برطرف می‌شود، عرصه رمز ارزها آمده است تا بانکداری را از شیوه سنتی defi به شیوه مدرنیته Cefi ارتقاء دهد، یکی از مخالفان ارزهای بررسی فقهی معاملات فارکس بررسی فقهی معاملات فارکس دیجیتال بانک‌های مرکزی برخی کشورها هستند

اما به عقیده کارشناسان با گذشت زمان بیت کوین و بسیاری از رمزارزها جایگاه خودشان را تثبیت خواهند کرد و همین الان حدود ۳۰۰ میلیون نفر از مردم جهان از این رمز ارزها برای مبادلات روزانه و یا حفظ سرمایه‌شان استفاده می‌کنند.

*معاملات فیوچرز و مارجین

اگر فرض را بر این بگیریم که بیت کوین مالیت دارد، کما اینکه نظر برخی از مراجع‌ از حرمت به احتیاط در زمینه خرید و فروش رمز ارزها تغییر کرده است و حتی جمهوری اسلامی هم مجوز استخراج بیت کوین را تحت شرایطی داده است که عملا مجوزی‌ است برای ورود به این بازار، اما باید دید تمامی معاملاتی که در این بازارها انجام می شود از نظر شرعی صحیح است یا خیر؟

برخی از معاملات در بازار رمز ارزها به شیوه اسپات انجام می شود که شبیه بورس خودمان است و ظاهرا اصل معامله اسپات مشکل شرعی ندارد، ابهام در حکم شرعی معاملات مارجین و آتی (فیوچرز) است. این ۲ نوع معامله کمی با اسپات تفاوت دارد، به نوعی شما بر اساس پیش بینی قیمت وارد معامله می شوید، اگر تشخیص دهید قیمت صعودی است مبلغی را برای خرید یک کالا وارد معامله می‌کنید اگر تشخیص دهید قیمت نزولی است، مبلغی را برای فروش، (در بازار دو طرفه نیازی برای داشتن یک کالا برای فروش نیست) می‌گذارید و می توانید از صرافی ۱ تا ۱۰۰ برابر مبلغ تان (اهرم) وام دریافت کنید تا اگر سود داشت، سود بیشتری نصیب تان شود و اگر ضرر داشت نیز ضرر هنگفتی نصیب تان شود و گاها این اتفاق منجربه لیکوئید شدن می شود.

مبلغ وام صرافی باید در همان معامله استفاده شود و امکان جابه‌جایی وجود ندارد و اگر معامله‌ای ضرر داشت باید از مبلغ اولیه خودتان ضرر آن کسر شود، در عوض وام در معامله مارجین صرافی یک سود جزئی می گیرد که شبهه ربوی بودن این معاملات را تقویت می کند.

برای بررسی دقیق این نوع معاملات لازم است با ۲ اصطلاح آشنایی کامل پیدا کنید، معامله کالی به کالی و قراداد آتی (فیوچرز).

‌قرارداد آتی (فیوچرز) کیست؟

در قرارداد آتی (future Contract) به نوعی تعهدنامه برای انجام یک قرارداد در سررسید مشخص و موجل است. فروشنده باید مقدار مشخصی از کالای تعیین شده را به قیمتی مشخص در آینده بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود کالا را با مشخصات تعیین شده، خریداری کند.

به بیان ساده‌تر قرارداد آتی به افراد این امکان را می‌دهد که اقدام به خرید کالایی کنند که در حال حاضر تصمیم به تحویل گرفتن آن ندارند و وجه آن را نیز در زمان تحویل پرداخت کنند، همچنین افراد می‌توانند کالایی که اکنون مالک آن نیستند را بفروشند و در آینده آن را به خریدار تحویل دهند و کسب سود کنند.

قرارداد آتی، قراردادی دو طرفه است، به این معنی که سرمایه‌گذاران در این بازار می‌توانند علاوه بر افزایش قیمت، از کاهش قیمت‌ها نیز سود کسب کنند، در قراردادهای آتی، برای جلوگیری از عدم انجام تعهد، طرفین مبلغی را به عنوان وجه تضمین پیش شرط قرارداد، نزد اتاق پایاپای می‌گذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت قرارداد، وجه تضمین را تعدیل کنند.

‌در معاملات فیوچرز برای اصل وام سودی از شما کسر نمی‌شود ولی در عوض کارمزد بالاتری از شما دریافت می‌شود. در معاملات فیوچرز هر هشت ساعت یکبار یک مبلغی به نام funding rate یا همان نرخ تامین مالی از شما کم می شود که بسیار ناچیز است. این مبلغ این شائبه را ایجاد می‌کند که آیا نرخ تامین مالی، معامله را ربوی می کند یا خیر؟ طبق ادعای صرافی این مبلغ برای کنترل بازار کسر می شود و به دست خود صرافی نمی رسد و در شرائطی که فشار خرید زیاد است از خریدار کسر می شود و به حساب فروشنده می رسد و بالعکس، تا توازن در عرضه و تقاضای بازار به وجود بیاید. ولی اینکه این ادعا چه میزان صحیح است نیاز به تحقیق بیشتر دارد و همچنین قوانین معاملات فیوچرز و مارجین در صرافی های مختلف متغیر است.

* فیوچرز و مارجین مصداق قمار اند؟

عده‌ای، این نوع معاملات را که در آن پیش‌بینی قیمت بسیار تاثیرگذار در سود و ضرر است و ممکن است در یک لحظه منجربه از دست دادن تمام سرمایه شود را به قمار تشبیه کرده‌اند که البته از نظر شرعی این وجه شباهت پذیرفته نیست و معاملات فیوچرز مصداق قمار نیستند.

*‌ معامله کالی به کالی چیست؟

‌ما در شریعت اسلام چهار نوع معامله خرید و فروش (بیع) داریم که عبارت اند از: بیع سلف، نقد، نسیه و کالی به کالی، که فقط معامله کالی به کالی باطل است و مابقی معاملات صحیح است؛ ‌در خرید و فروش‌های معمولی آنچه که واقعا معامله صورت می‌گیرد ولی در اینجا هیچ کالایی در عمل رد و بدل نمی شود و صرفا روی قیمت آن کالا در زمان های مختلف معامله صورت می گیرد.

به عبارتی هم جنس که به صورت کلی است (مبیع) بعدا و با تاخیر زمانی مشخص تحویل داده می شود و هم پول آن که باز هم کلی است بعدا و به صورت مدت دار و موجل (دارای زمان) پرداخت است و برای همین از نظر شرعی باطل است.

‌حجت الاسلام و المسلمین مصباحی مقدم، رئیس کمیته فقهی بورس که از معدود علمائی ست که در زمینه بازارهای مالی از جمله فیوچرز تخصص دارد در این باره می‌گوید: اصل معاملات فیوچرزی یک ابداع جدید در معاملات است که اسلام نسبت به آن حکم خاصی ندارد و از آن جایی که این نوع معاملات تعهد در مقابل تعهد است لذا احکام معاملات خرید و فروش (بیع) به آن تعلق نمی‌گیرد.

وی همچنین تاکید کرد: معاملات فیوچرز مصداق معاملات کالی به کالی نیز نیست، اما در ماهیت معاملات رمزارزهایی چون بیت کوین و سایر نوع کوین ها و اینکه ملکیت و مالیت دارند یا خیر جای تردید بسیاری وجود دارد و ما در این زمینه بسیار تحقیق کرده ایم ولی از آنجایی که ابهامات زیادی در پشت پرده بیت کوین و سایر نوع کوین ها وجود دارد، لذا به اعتقاد بنده مالیت نمی توانند داشته باشند.

بررسی فقهی ارز دیجیتال؛ استفتائاتی از مراجع

با توجه به پیشرفت چشم‌گیر و هر روزه دنیای مادی، دادوستد و کسب درآمد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین امور که با مسائل دیگر به‌گونه‌ای مرتبط است نیز دچار تغییر و تحول شده است و راه‌های کسب درآمد که سابقاً افراد می‌توانستند از آن طریق بهای کالا را دریافت یا پرداخت کنند، به‌کلی دستخوش تغییر شده است. از جدترین متدهایی که پا به عرصه حضور گذاشته می‌توان ارز دیجیتال را نام برد.

پول‌های دیجیتالی به دو قسم متمرکز و غیرمتمرکز منقسم می‌شوند؛ که هدف ما در این نوشتار پول‌های غیرمتمرکز هستند.

این پول توسط یک گروه یا یک سایت مشخص منتشر نمی‌شوند و بستگی به فعالیت افراد و اعضای جامعه مربوط دارد؛ همچنین تضمین مبادلات و حسابداری این پول نیز بر عهده اعضای شبکه است.

این پول‌ها به شکل کدهای رمز وجود دارند و منتشر می‌شوند. مهم‌ترین مثال این پول: بیت‌کوین (BTC) و اتریم (ETH) است.

استفاده و بدست آوردن ارزهای دیجیتال

برای بدست آوردن این نوع ارزها دو راه کلی وجود دارد:

1) خرید این ارز با استفاده از ارزهای رایج همچون ریال، یورو و … با نرخ مبادله مشخص است که بر اساس عرضه و تقاضای ارز تعیین می‌شود.

2) کسب این ارز یعنی تولید «روش کاوش» است؛ کاری است که توسط گره‌ها برای کسب ارز انجام می‌گیرد.

بیت‌کوین عموماً از طریق فعالیت‌های استخراج (ماینینگ) که همان فرایند پردازش کامپیوتری و تراکنش‌های بیت‌کوین است بدست می‌آیند.

این روش مستلزم در اختیار داشتن کامپیوترها و سخت افزارهای قدرتمند است و هرچه میزان توانمندی پردازش قوی باشد امکان دستیابی بیشتر است.

به علت گران بودن سخت افزارهای بکار رفته و نیز مصرف بیشتر از اندازه برق و انرژی برای استخراج مورد استقبال عمومی واقع نمی‌شود.

مالیت و پشتوانه ارزهای دیجیتال

در تقسیمی کلی می‌توان کالاها را به سه دسته تقسیم کرد:

1) کالاهایی که ارزش مصرفی صرف دارند.

2) کالاهایی که ارزش مصرفی و مبادله‌ای دارند، مثل مسکوکات.

3) کالاهایی که تنها ارزش مبادله‌ای محض دارند.

آراء اندیشمندان اسلامی در خصوص ماهیت پول را دو دسته کلی می‌توان طبقه‌بندی کرد. برخی تحلیل ماهیت پول بر قدرت خرید آن تأکید دارند و برخی ارزش اسمی پول را عنصر اساسی ماهیت پول قلمداد می‌کنند.

مرحوم شهید سید محمدباقر صدر تمام حقیقت پول را قدرت خرید آن می‌داند؛ از منظر ایشان قدرت خرید همان ارزش مبادله‌ای و مالیت پول است. ] ۱ [

استاد موسوی‌ بجنوردی که از طرفداران نظریه قدرت خرید است ماهیت پول را اعتبار قدرت خرید توسط قانون‌گذار تلقی می‌کند. ] ۲ [ به بیان دیگر مالیت اعتباری پول که تعبیر دیگری از قدرت خرید است، جوهر اصلی پول را شکل می‌دهد؛ هر دو دسته این نظریات با نقدهایی همراه است.

اما به نظر نگارنده می‌رسد پول تنها کالایی است که صرفاً ارزش مبادله‌ای محض دارد و مالیت، منشأ و پشتوانه آن اعتباری و بر مبنای قراردادی است؛ این تحلیل قابل تعمیم در همه اشکال پول در ادوار مختلف است؛ ذات پول چیزی جز اعتبار نیست.

در پول‌های کنونی مالِ با ارزشِ معین به واسطه اعتبار قانون‌گذار به‌عنوان واسطه مبادله تعیین می‌شود و نهایتاً با انتشار خارجی و با گردش در اقتصاد واقعی و نسبی که با تولید ملّی پیدا می‌کند ارزش ثانویه و متغیر آن پدیدار می‌گردد. در پول‌های کنونی اعتبار توسط قانون است و پشتوانه ارزش آن به ظرفیت تولید ملی و … وابسته است.

بر این اساس نظریه خلق پول‌های مجازی و ارزهای دیجیتال قابل توجیه است؛ اما نقدها و اشکالاتی که حول آن وجود دارد از بین نمی‌روند و کماکان این اشکالات پابرجا هستند و این اشکالات سبب بسیاری از مفاسد دیگری می‌شود که در ادامه بدان نیز اشاره خواهیم کرد.

معایب ارزهای دیجیتال

1) مشکلات امنیتی: از مشکلات جدّی پول‌های مجازی خلق بی‌رویه آن با نفوذ در سرور است؛ هک، گم شدن حساب کاربری و … از این قبیل مشکلات است.

2) تهدید اقتصادی واقعی اسلامی: درجایی که پول حقیقی و مجازی تلاقی پیدا می‌کنند، پول مجازی مقدار تقاضا را در دنیای حقیقی می‌تواند تحریک کند؛ چرا که کاربران با تصریف ارز حقیقی به دنبال دستیابی به پول مجازی هستند !

3) عدم وجود پشتوانه: با توجه به نوسانات کثیر این رمز ارزها، این امر نشان دهند این است که پشت آن یک حامی که بتواند از این پول حمایت کند یا موجود نیست یا قدرتش را ندارد! زیرا یک پول شاخص و معیار است، همان‌طور که ما با متر کالاهای متری را اندازه‌گیری می‌کنیم، می‌خواهیم با پول ارزش دارایی را حفظ کنیم.

آراء مراجع درباره معاملات ارزهای دیجیتال:

نگارنده به‌صورت اختصاصی درباره‌‌‌ خرید و فروش و دیگر معاملات با ارزهای دیجیتال از مراجع تقلید در قم و نجف و برخی مجامع اهل سنت و علمای زیدیه استفتائاتی انجام داده است که در اختیار مخاطبان «شبکه اجتهاد» قرار می‌گیرد.

آیت‌الله سید علی خامنه‌ای: ایشان در این زمینه نظر صریحی نداده‌اند، البته طبق مقررات و قوانین جمهوری اسلامی باشد جائز می‌دانند. ] ۳ [

آیت‌الله سید علی سیستانی: حضرت آقا در این مورد نظری نداده‌اند، به مجتهد اعلم بعدی رجوع شود با رعایت اعلم‌ فالاعلم. ] ۴ [

آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی: خرید و فروش ارزهای دیجیتالی که توسط شرکت معتبری پشتیبانی نمی‌شود محل اشکال است اما استخراج و واگذاری به غیرمسلمانان و استنقاذ وجه از آنان مانعی ندارد والله‌ اعلم. ] ۵ [

آیت‌الله ناصر مکارم‌ شیرازی: با توجه به عدم وجود پشتوانه و مشکلاتی دیگر از این قبیل، ورود به آن جائز نیست. ] ۶ [

آیت‌الله سید محمدعلی علوی گرگانی: چنانچه این‌گونه ارزها داری اعتبار و پشتوانه حکومتی و بین‌المللی باشد و از غش و فریب در معامله مصون باشد معامله با آن‌ها اشکالی ندارد و استخراج رمزارزها طبق قوانین ‌حکومتی مانعی ندارد. ] ۷ [

آیت‌الله حسین نوری همدانی: با توجه به ابهامات زیادی که این‌ معاملات دارند ورود در این معاملات اشکال دارد. ] ۸ [

آیت‌الله جعفر سبحانی: ایشان در این مورد نظری نداده‌اند، لذا مقلدین معظم‌له می‌توانند در این مسأله به مجتهد زنده اعلم رجوع کنند.

آیت‌الله عبدالله جوادی آملی: جائز نیست. ] ۹ [

آیت‌الله حسین مظاهری: به‌طور کلی باید ثمن و مثمن، مشخص و موجود باشد و بدون آن معامله صحیح نیست. علاوه بر آن که در این گونه موارد باید قوانین موضوعه کشور هم مراعات گردد.

آیت‌الله اسحاق فیاض (عراق): ایشان در این مورد نظری ندادند، لذا مقلدین معظم له می‌توانند در این مسأله به مجتهد زنده اعلم رجوع کنند.

آیت‌الله بشیر حسین النجفی (عراق): اگر نزد عقلا شرائط مالیت بر آن انطباق داشته‌ باشد جائز است. ] ۱۰ [

آراء علماء اهل سنت

هیأت فتوای اهل سنت جنوب ایران: دادوستد با ارزهای دیجیتالی که دارای کارکرد پول می‌باشد، در اصل جایز است، اما توصیه می‌شود تا زمانی که حکومت، معامله با ارزهای دیجیتال را به رسمیت نشناخته است از تعامل با آن پرهیز شود. ] ۱ ۱ [

مجلس علمای اهل سنت (عراق): با توجه به مشکلاتی که درباره آن وجود دارد این نوع معامله اکل مال بالباطل بوده و جائز نیست. ] ۱۲ [

آراء علمای زیدیه

علامه شمس‌الدین محمد شرف الدین (یمن): این نوع ارزها وهمی حساب می‌شوند و فرض آن اکل مال بالباطل است و جائز نیست. ] ۱۳ [

گفتنی است، اسناد استفتائات فوق نزد «شبکه اجتهاد» محفوظ می‌باشد.

منبع: شبکه اجتهاد

[ ۱ ] محمد باقر صدر، ۱۳۵۹ ، ۳۴

[ ۲ ] موسوی بجنوردی، ۱۳۹۵ ، ج ۴ ، ۵۷

[ ۴ ] استفتاء از دفتر معظم له به شماره: ۶۰۲۳

[ ۵ ] استفتاء از دفتر معظم له به شماره: ۴۶۰

[ ۶ ] استفتاء از دفتر معظم له به شماره : ar140005250061

[ ۷ ] استفتاء از دفتر معظم له به شماره: ١٧٠٢٣

[ ۸ ] استفتاء از دفتر معظم له به شماره: ٢٢٨٨٢

[ ۱۰ ] استفتاء از دفتر معظم له به شماره: ۱۵۹۴

[ ۱۱ ] استفتاء هیأت فتوای اهل سنت جنوب ایران، پنجاه و چهارمین نشست هیأت فتوا در تاریخ ۱۳۹۷/۱۰/۲۶