سطوح اصلاحی فیبوناچی

retracement-fibonacci

راهنمای جامع اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی

ابزارها و روش‌های تجزیه و تحلیل فنی یا به اصطلاح تکنیکال (TA) زیادی وجود دارند که تریدرها (معامله‌گران) به وسیله آنها می‌توانند قیمت‌های آینده را پیش بینی کنند. اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی (Fib retracement)، شاخص معروفی است و اکثر تریدرها از آن در بازارهای فارکس، سهام و بازار ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند. فیبوناچی اصلاحی بر اساس توالی اعداد است که حدود ۷۰۰ سال پیش، توسط ریاضیدانی به نام لئوناردو فیبوناچی (Leonardo Fibonacci) کشف شد. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی نحوه استفاده از این ابزار مهم بپردازیم.

اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی چیست؟

فیبوناچی اصلاحی، یک اندیکاتور فنی برای تعیین نواحی مقاومت و حمایت در یک نمودار مورد استفاده قرار می‌گیرد. فیبوناچی سطوح اصلاحی فیبوناچی اصلاحی مشتق شده از رشته‌ اعدادی است که در قرن سیزدهم کشف شد. ارتباطات خاص ریاضی که بین اعداد در این توالی وجود دارد، نسبت‌هایی را ایجاد می‌کند که می‌توان بر روی نمودار رسم کرد. این نسبت‌ها به صورت زیر می‌باشد:

• 0 درصد
• 23.6 درصد
• 38.2 درصد
• 61.8 درصد
• 78.6 درصد
• 100 درصد

اگرچه 50 درصد نسبت‌های فیبوناچی در جمله نیست، اما بسیاری از تریدر‌ها از آن به عنوان یک نقطه میانی استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است از نسبت‌های خارج از محدوده 0 تا 100 نیز استفاده کنند که می‌توان به 161.8 درصد، 261.8 درصد یا 423.6 درصد اشاره کرد.

در ادامه درباره‌ی چگونگی استفاده تریدرها از این درصدها بحث خواهیم کرد. همچنین این نسبت‌های روی نمودار، ممکن است با سطوح برجسته‌ای در بازار ارتباط داشته باشند. معمولا تحلیلگران از فیبوناچی اصلاحی برای شناسایی نقاط حساسی مانند نقاط حمایت، مقاومت، ورود و خروج استفاده می‌کنند.

روش محاسبه اندیکاتور فیبوناچی

دنباله‌ای از اعداد را که با اعداد صفر و یک شروع می‌شود، ایجاد می‌کنیم. سپس برای محاسبه عدد بعدی، دو عدد قبلی را جمع می‌کنیم. با ادامه‌ی این کار به یک دنباله‌ای از اعداد می‌رسیم که فیبوناچی نام دارد:

0، 1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34، 55، 89، 144، 233، 377

به جز چند عدد اول در این دنباله، در مورد اعداد بعدی همواره این ارتباط وجود دارد که اگر عدد قبلی بر عدد بعدی تقسیم شود، نسبتی تقریبا برابر 0.618 و اگر هر عدد بر عدد بعد از عدد بعدی خود تقسیم شود، نسبتی تقریبا برابر 0.382 بدست خواهد آمد. همه‌ی نسبت‌ها در اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی (به جز 50 درصد) از این روش به دست آمده‌اند.

نسبت طلایی

نسبت طلایی (0.618 درصد یا 1.618 درصد) یک نسبت ریاضی است که از اعداد فیبوناچی نشات می‌گیرد. اما شاید باعث ایجاد سوال شود که دلیل اهمیت این اعداد چیست؟ نسبت طلایی در بسیاری از پدیده‌های طبیعت نظیر اتم‌ها، ستاره‌ها، کهکشان‌ها و حتی زنبور‌های عسل وجود دارد.

هنرمندان، طراحان و مهندسان از این نسبت‌ها برای ایجاد ترکیب‌هایی مطلوب و زیبا استفاده می‌کنند. اهرام مصر و مونا لیزای مشهور داوینچی مجموعه‌ای هستند که با استفاده از این نسبت طلایی انجام شده است. همچنین از این نسبت در بازار‌های مالی استفاده می‌شود و از اهمیت بسیاری برخوردار است.

نحوه استفاده از اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی

فیبوناچی اصلاحی برای ترسیم سطوح بین دو نقطه پایین و بالای قیمت و سطح داخل محدوده استفاده می‌شود. از این اندیکاتور می‌توان در موارد دیگری مانند ترسیم سطوح مهم خارج از این دامنه قیمت نیز استفاده کرد.

استفاده از فیبوناچی اصلاحی در یک روند صعودی

نقاط بالا و پایین را تعیین کرده و سطوح فیبوناچی بین این دو محدوده محاسبه می‌شود. برای محاسبه‌ی سطوح در روند صعودی از فرمول زیر استفاده می‌شود:

سطوح قیمت فیبوناچی = ( قیمت پایین – قیمت بالا) × سطوح فیبوناچی – قیمت بالا

سطوح فیبوناچی ذکر شده در فرمول به عددهای 38.2 درصد، 50 درصد، 61.8 درصد و 78.6 درصد و … اشاره دارد. در این روند نقطه پایین 1 یا 100 درصد و نقطه بالا صفر در نظر گرفته می‌شود. تریدرها می‌توانند با ترسیم خطوط فیبوناچی اصلاحی سطوح مقاومت، حمایت و … را شناسایی کنند. فیبوناچی اصلاحی در این حالت به حرکت از پایین اشاره دارد.

استفاده از اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی در یک روند نزولی

در این روند هم مشابه روند قبلی، نقاط بالا و پایین را تعیین کرده و سطوح فیبوناچی بین این دو محدوده محاسبه می‌شود. برای محاسبه‌ی سطوح در روند نزولی از فرمول زیر استفاده می‌شود:

سطوح قیمت فیبوناچی = قیمت پایین + (قیمت پایین– قیمت بالا) × سطوح فیبوناچی

در روند نزولی دقیقا برعکس روند صعودی، نقطه پایین صفر درصد و نقطه بالا 1 یا 100 درصد خواهد بود. در این حالت، روند قیمت نزولی است و اگر بازار صعودی شود، ابزار فیبوناچی اصلاحی سطح مقاومت بالقوه را نشان می‌دهد.

اطلاعاتی که سطوح فیبوناچی اصلاحی در اختیار تریدرها قرار می‌دهد

تریدرها می‌توانند با استفاده از سطوح فیبوناچی نقاط ورود، خروج، حد ضرر و غیره را مشخص کنند. نحوه استفاده از این سطوح با توجه به سبک ترید و استراتژی می‌تواند متغیر باشد. استراتژی‌هایی مانند سودآوری، در محدوده بین دو سطح خاص فیبوناچی قرار دارد. مانند خرید در سطح 38.2 درصد و فروش در 23.6 درصد در یک روند صعودی می‌تواند استراتژی جالبی باشد. اما توجه سطوح اصلاحی فیبوناچی به این نکته ضروری است که به استراتژی فردی و بسیاری از عوامل فنی دیگر بستگی دارد.

اغلب، فیبوناچی اصلاحی را با تئوری امواج الیوت ترکیب می‌کنند که این می‌تواند یک استراتژی قدرتمند برای پیدا کردن ارتباط بین ساختار‌های موج و نواحی احتمالی مقاومت و حمایت باشد. این اندیکاتور نیز مانند سایر اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال باید در ترکیب با دیگر ابزار‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

زیرا ممکن است گزینه‌ای که سیگنال خرید و فروش نیست با سایر اندیکاتورها به سیگنال تبدیل شود. ابزار‌های تحلیل تکنیکال را باید با یکدیگر ترکیب کرد و با توجه به شرایط بازار و سایر عوامل تاثیر گذار به تحلیل داده‌ها و نمودارهای مورد نظر پرداخت.

اندیکاتور فیبوناچی اصلاحی در چه زمان‌هایی ممکن است اشتباه عمل کند؟

فیبوناچی اصلاحی مانند سایر اندیکاتورهای تکنیکال بدون خطا نیست؛ در غیر این صورت همه می‌توانستند بدون آموزش و از طریق این اندیکاتور ترید را انجام دهند. تریدر‌ها می‌توانند با پیدا کردن و بررسی نواحی مقاومت و حمایت در یک نمودار تریدهای بهتری را انجام دهند. برای کاهش خطای محاسبات، پارامترهایی وجود دارند که در ادامه آنها را مرور می‌کنیم:

اطمینان پذیری

میزان اطمینان به سطح فیبوناچی اصلاحی بستگی به بازه زمانی استفاده شده دارد. به این صورت که سطح 61.8 درصد در نمودار ماهانه نسبت به همین سطح در نمودار 4 ساعته بهتر و قوی‌تر است. به همین دلیل باید تایم فریم بیشتری را برای این اندیکاتور و یا سایر آن‌ها در نظر گرفت.

ثبات

هنگام ترسیم نمودار و مشخص کردن نقاط سوئینگ بالا و پایین، حتما باید به این نکته توجه شود که بدنه های کندل به یکدیگر و سایه ها به یکدیگر تنظیم شده باشد، زیرا عدم توجه به این نکته نتایج برعکس دارد به همین دلیل تریدرها به دنبال راهی برای کاهش آن هستند.

انتخاب

یکی دیگر از مشکلاتی که باید به هنگام تحلیل با اندیکاتور فیبوناچی بدانیم، انتخاب درست نقاط سوئینگ بالا و پایین است. هر تحلیل گری در تایم فریم‌های متنوع نگاه و تحلیل متفاوتی نسبت به نمودارها ارائه می‌دهند که هر کدام دلایل قانع کننده مخصوص به خود را دارند و با استفاده از دانش قبلی خود نسبت به روند دارایی ترید و تحلیل می‌کنند.

فیبوناچی گسترشی یا اکستنشن (Fibonacci extensions)

همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد، از سطوح فیبوناچی برای پیدا کردن نواحی مقاومت و حمایت در یک نمودار استفاده می‌شود (قسمت اول عکس). اما به جز آن می‌تواند برای ترسیم سطوح مهم خارج از این دامنه نیز استفاده شود، که به آن سطوح فیبوناچی اکستنشن گفته می‌شود.(قسمت دوم عکس)

سطوح فیبوناچی اکستنشن به عنوان تارگت تریدرها در نظر گرفته می‌شود. هر تریدر سطح مختلفی از اکستنشن را به عنوان هدف خود انتخاب می‌کند. سطوح اکستنشن شامل 138.6 درصد، 150 درصد، 161.8 درصد، 261.8 درصد و 423.6 درصد است. این سطوح ممکن است نشان‌دهنده‌ی مناطقی باشد که به قیمت‌های بعدی منتهی می‌شود.

نتیجه‌گیری

اعداد فیبوناچی در بازارهای مالی بسیار حائز اهمیت هستند. مانند سایر اندیکاتورها، رابطه‌ی بین قیمت‌ها و نمودارها از هیچ اصول علمی یا قانون فیزیکی پیروی نمی‌کند. یکی از دلایل اهمیت این اندیکاتور، افراد فعال در بازارهای مالی هستند که توجه بسیاری به اندیکاتور فیبوناچی نشان می‌دهند. از این اندیکاتورها به عنوان یک شاخص می‌تواند نواحی مورد علاقه برای سرمایه گذاران را مشخص و پیش بینی کند.

آموزش 0 تا 100 فیبوناچی در تحلیل تکنیکال

منظور از اصطلاح فیبوناچی در معاملات، ابزاری است که ابتدا حرکت قیمت ردیابی کرده و متعاقباً سطوح حمایت و مقاومت افقی را در نمودار قیمت قرار می‌دهد. این سطوح مقاومت و حمایت در نمودار به عنوان "سطوح فیبوناچی" شناخته شده و از آنها مانند سطوح حمایت افقی و مقاومت معمولی برای تصمیم‌گیری‌های مربوط به معاملات استفاده می‌شود.

در زمان‌هایی که قیمت سهام در یک جهت در حال حرکت است، به عقیده گروهی احتمال کاهش یا پولبک (Pullback) قیمت وجود خواهد داشت. طرف‌داران ابزار فیبوناچی معتقدند که این عقب نشینی به احتمال زیاد در سطوح فیبوناچی اتفاق می‌افتد. در ادامه این مطلب به معرفی این سطوح و بررسی مزایا و معایب این ابزار تکنیکال می‌پردازیم.

فیبوناچی اصلاحی چیست؟

فیبوناچی اصلاحی، ابزاری تکنیکال و محبوب در میان معامله‌گران است. فیبوناچی اصلاحی بر اساس اعداد کلیدی بوده، و توسط ریاضیدان قرن سیزده به نام Leonardo Fibonacci شناسایی شده است. اما دنباله اعداد فیوناچی به اندازه روابط ریاضی که به صورت نسبت بین اعداد سری بیان می‌شود، اهمیت ندارد.

در تحلیل تکنیکال، با استفاده از فیبوناچی اصلاحی، دو نقطه حداکثری (قله و فرورفتگی) در نمودار سهام نظر گرفته شده و سپس فاصله عمودی بر نسبت‌های اصلی فیبوناچی یعنی 23.6%، 38.2%، 50%، 61.8% و 100% تقسیم می‌شود. پس از شناسایی سطوح، خطوط افقی ترسیم شده و از آنها برای شناسایی سطوح مقاومت و حمایت احتمالی استفاده می‌شود.

نحوه عملکرد نسبت‌های فیبوناچی

دنباله اعداد فیبوناچی شامل اعداد 0، 1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34، 55، 89، 144 و. است. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، هر جمله (Term) این دنباله مجموع دو جمله قبلی بوده و می‌تواند تا بی‌نهایت ادامه پیدا کند. یکی از ویژگی‌های قابل توجه این دنباله عددی این است که هر عدد تقریباً 1.618 بار از عدد قبلی بزرگ‌تر است.
این موضوع رابطه مشترک بین هر عدد در این دنباله بوده و پایه و اساس نسبت‌هایی است که برای تعیین سطوح اصلاحی توسط معامله‌گران تکنیکال استفاده می‌شود. محاسبات واقعی سطوح فیبوناچی بر اساس اعداد موجود در دنباله فیبوناچی یا به عبارت دیگر درصد اختلاف بین این آنها است.

✔️ نسبت 61.8%، نسبت کلیدی فیبوناچی بوده و از تقسیم یک عدد در دنباله فیبوناچی به عدد بعدی آن به دست می‌آید. برای مثال، 21 تقسیم بر 34 برابر با 0.6176 و 55 تقسیم بر 89 برابر با 0.61798 است.

✔️ نسب 38.2% فیبوناچی، با تقسیم یک عدد دنباله بر عدد موجود در دو جایگاه بعد از آن به دست می‌آید. برای مثال، 55 تقسیم بر 144 تقریباً برابر با 0.38194 است.

✔️ نسبت 23.6% با تقسیم یک عدد دنباله بر عدد موجود در سه جایگاه بعد از آن به دست می‌آید. برای مثال، 8 تقسیم بر 34 برابر با 0.23529 است.

چالش‌های استفاده از فیبوناچی

علی رغم محبوبیت و مزیت‌های فیبوناچی، این ابزار نیز مانند سایر ابزارهای تکنیکال دارای معایب مفهومی و فنی است. در ادامه، به بررسی مزایا و معایب فیبوناچی می‌پردازیم:

◾ استفاده از فیبوناچی اصلاحی، یک موضوع کامل ذهنی بوده و ممکن است معامله‌گران از آن به روش‌های مختلفی استفاده کنند. آن گروه از معامله‌گرانی که با استفاده از فیبوناچی به سود می‌رسند، اثربخشی این ابزار تکنیکال را تأیید می‌کنند. درحالی که گروه مقابل، به دلیل از دست دادن سرمایه خود، فیبوناچی را ابزاری غیرقابل اعتماد می‌دانند.

◾بر اساس استدلال گروه دیگر، فیبوناچی یک نوع "پیشگویی محقق کننده" بوده و اگر تمام معامله‌گران از نسبت‌های یکسان فیبوناچی یا سایر اندیکاتورهای تکنیکال استفاده کنند، پرایس اکشن منعکس کننده این واقعیت خواهد بود.

◾ اصل اساسی هر ابزار فیبوناچی یک ناهنجاری عددی بوده و مبتنی بر هیچ دلیل منطقی نیست. نسبت‌ها، اعداد صحیح دنباله‌ها و فرمول‌های مشتق شده از دنباله فیبوناچی تنها حاصل یک فرایند ریاضی هستند. این موضوع ذاتاً باعث بی‌اعتماد شدن به فیبوناچی نمی‌شود، اما ممکن است برای معامله‌گرانی که تمایل به درک منطق پشت استراتژی فیبوناچی را دارند، ابزار مناسبی نباشد.

◾ علاوه بر این، استراتژی فیبوناچی اصلاحی، فقط به اصلاحات احتمالی، معکوس‌ها و جهش‌های متقابل اشاره می‌کند. این سیستم برای تأیید سایر اندیکاتورها تلاش کرده و سیگنال‌های قوی و ضعیفی که به راحتی قابل شناسایی باشند را ارائه نمی‌دهد.

کاربرد فیبوناچی

فیبوناچی اصلاحی ابزارهای محبوبی هستند که برای ترسیم خطوط حمایتی، شناسایی سطوح مقاومت، ثبت سفارش‌های توقف ضرر و تعیین قیمت‌های هدف استفاده می‌شوند. با وجود اینکه برخی از کارشناسان مالی بازار در مورد کارایی این ابزار تکنیکال دچار شک و تردید هستند، اما تا امروز فیبوناچی موفق به پیش‌بینی رکودهای بازار شده است. اما با این حال، مانند سایر ابزارهای معاملاتی جهانی، ابزارهای فیبوناچی نیز کاستی‌هایی دارند و به همین دلیل بهتر است از آنها همراه با سایر اندیکاتورها استفاده کنید.
زمانی که قیمت به جهات مختلف حرکت می‌کند، شروع و پایان حرکت انجام شده به راحتی قابل شناسایی است. با استفاده از ابزار فیبوناچی، فاصله این حرکت اندازه‌گیری شده و سپس به طور خودکار "فیبوناچی اصلاحی" و "سطوح اکستنشن" توسط فیبوناچی قرار داده می‌شوند.

پرسونای استراتژی معاملاتی فیبوناچی

قبل از بررسی جزئیات استراتژی معاملاتی، بپردازیم به بررسی پرسونای افرادی که ممکن است از این استراتژی استفاده کنند:

1. تریدر فیبوناچی با نوسان کم / Low Volatility Fibonacci Trader
2. تریدر فیبوناچی با نوسان بالا / High Volatility Fibonacci Trader
3. تریدر فیبوناچی دیرباور / Skeptical Fibonacci Trader

پیش از هر چیزی، ابتدا از خود بپرسید که چگونه از ابزار فیبوناچی در استراتژی‌های معاملاتی خود استفاده خواهید کرد؟ در صورتی که، از قبل تجربه‌ای در این خصوص ندارید، برای بررسی قبل، سطوح اصلاحی فیبوناچی در حین و بعد از بسته شدن بازار، یک برنامه معاملاتی تنظیم کنید. بر اساس آنچه که توسط بازار ارائه شده است، می‌توانید میان ترید فیبوناچی با نوسان کم و زیاد در نوسان باشید. همچنین، می‌توانید از فیبوناچی به عنوان ابزار کمکی برای حمایت از طرح معاملاتی خود استفاده کنید. فیبوناچی برای مشاهده سطوح پنهان حمایت و مقاومت و تعیین اهداف ورود و خروج به شما کمک می‌کند. میزان اهمیت دادن به این سطوح، رابطه مستقیمی به میزان اعتماد شما به ابزار فیبوناچی خواهد داشت.

آموزش فیبوناچی

پس از معرفی ابزار فیبوناچی و بررسی کاربردها و چالش‌های استفاده از آن، در این قسمت به آموزش ترید با این ابزار تکنیکال می‌پردازیم:

• از ابتدا تا انتهای حرکت قیمت را دنبال کنید

ابزار فیبوناچی به صورت دستی، و از چپ به راست اعمال می‌شود. برای اندازه‌گیری حرکت نزولی قیمت، لازم است این ابزار را از ابتدا تا پایان حرکت قیمت اعمال کنید. این موضوع در نمودار زیر قابل مشاهده است:

• رسم ابزار فیبوناچی از بالا شروع می‌شود.
• ابزار فیبوناچی در پایین به پایان رسیده و از چپ به راست رسم شده است.

در حالت بعدی برای اندازه‌گیری حرکت صعودی قیمت، ابزار فیبوناچی از پایین و مجدداً از چپ به راست اعمال می‌شود. این موضوع در نمودار زیر قابل مشاهده است:

• رسم ابزار فیبوناچی از پایین شروع می‌شود.
• ابزار فیبوناچی در پایین به بالا رسیده و از چپ به راست رسم شده است.

سطوح فیبوناچی به طور سطوح اصلاحی فیبوناچی خودکار در MT4 قرار می‌گیرد. همانطور که در نمودار بالا قابل مشاهده است، پس از اعمال ابزار فیبوناچی، سطوح فیبوناچی به طور خودکار در میان نقطه شروع و انتهای حرکت قرار می‌گیرد. به این سطوح، سطوح اصلاحی گفته می‌شود.

سطوح فیبوناچی به صورت درصدی از کل حرکت انجام شده نشان داده می‌شود. سطحی که در نیمه راه میان نقطه شروع و پایان حرکت قرار گرفته است را سطح اصلاحی 50% می‌گویند؛ بنابراین، در صورتی که قیمت در نیمه راه به حالت قبلی برگردد، به اصلاح گفته می‌شود که قیمت به سطح 50 درصد بازگشته است. در نهایت، بسته به روند حرکتی قیمت (نزولی یا صعودی)، سطح 50 درصدی به عنوان سطح حمایت یا مقاومت عمل می‌کند؛ بنابراین می‌توان گفت، سطوح اصلاحی میزان احتمالی عقب نشینی را به ما نشان می‌دهد.

در نمودار زیر سطوح 38.2%، 50% و 61.8% قابل مشاهده هستند. آنها معمولاً به عنوان سطوحی استفاده می‌شوند که قیمت می‌تواند به آنها بازگردد، علاوه بر این، سطوح اصلاحی دیگری شناسایی شده که کارایی خوبی هم دارند.

1. سطح 38.2%
2. سطح 50.0%
3. سطح 61.8%

• استفاده از فیبوناچی اصلاحی برای ورودی‌ها

همان‌طور که در نمودار زیر مشاهده می‌کنید، ابزار فیبوناچی برای یک حرکت صعودی اعمال شده و سطوح 38.2%، 50% و 61.8% بین نقاط شروع و پایان حرکت قرار گرفته‌اند. از آنجایی که ممکن است قیمت به این سطوح بازگردد، از آنها برای ورودی‌های بالقوه استفاده می‌شود.

1. ورودی بلند احتمالی در 61.8%
2. ورودی بلند احتمالی در 50.0%
3. ورودی بلند احتمالی در 38.2%

نحوه انتخاب بهترین سطح ورودی

به منظور انتخاب بهترین سطوح اصلاحی برای ورود به بازارها دو روش وجود دارد؛ در ادامه به توضیح این دو روش می‌پردازیم:

1. روش تهاجمی: با قرار دادن یک توقف ضرر در طرف دیگر سطح فیبوناچی، می‌توانید به هر یک از سطوح اصلاحی مدنظر وارد شوید. در صورتی که قیمت به نقطه استاپ لاس شما برسد، می‌توانید مجدداً از طریق سطح بعدی وارد شده و این کار را تا زمان بازگشت قیمت به نقطه موردنظر ادامه دهید. این یک روش تهاجمی برای یافتن ورودی‌ها با استفاده از ابزار فیبوناچی است.
2. روش غیرفعال: در این روش ابتدا لازم است صبر کنید تا قیمت، سطوح حمایت یا مقاومت خود را در سطوح فیبوناچی پیدا کند، در مرحله بعد نیز مجدداً صبر کنید تا قیمت، به مسیر ابتدایی حرکت خود بازگردد، پس از آن می‌توانید وارد شوید. توجه داشته باشید که فیبوناچی به خودی خود یک سیستم معاملاتی نبوده و باید در به عنوان بخشی از یک سیستم معاملاتی یا در ارتباط با آن، استفاده شود.

• سطوح فیبوناچی اکستنشن

ابزار فیبوناچی نه تنها برای تعیین سطوح اصلاحی استفاده می‌شود، بلکه با طراحی سطوح اکستنشن، می‌تواند حرکت قیمت را نیز نشان دهد؛ بنابراین، می‌توانید از فیبوناچی اکستنشن برای کسب سود و حتی ورودی‌های روند مخالف استفاده کنید.

سطوح اکستنشن مختلفی توسط معامله‌گران استفاده می‌شود، اما متداول‌ترین آنها سطوح 138.2% و 161.8% است. در نمودار زیر، نمونه‌ای از سطوح اکستنشن در یک روند نزولی قیمت آورده شده است:

1. سطح اکستنشن 138.2%
2. سطح اکستنشن 161.8%

زمانی که قیمت به عقب رفته و سپس در یکی از سطوح اکستنشن خارج می‌شود، می‌توان از طریق ابزار فیبوناچی در یکی از سطوح اصلاحی پوزیشنی را وارد کرد. در نمودار زیر، سطوح اکستنشن ابزار فیبوناچی برای یک روند صعودی اعمال شده و می‌توانید سطوح اصلاحی و اکستنشن را در آن مشاهده کنید:

1. ورودی بلند بالقوه در سطح اصلاحی
2. خروجی بالقوه در سطح اکستنشن

نحوه انتخاب بهترین سطح اکستنشن برای کسب سود

به منظور به حداکثر رساندن میزان سودآوری، می‌توان سطوح اکستنشن را با سطوح اصلاحی مربوطه مطابقت داد. به عنوان مثال، اگر قیمت به سطح اصلاحی 38.2% بازگردد، سطح اکستنشن مربوط به آن 138.2 خواهد بود.

1. ورودی کوتاه در سطح اصلاحی 38.2%
2. سطح اکستنشن مربوط در 138.2%

اکستنشن مربوط به سطوح اصلاحی 50.0 یا 61.8، برابر با 161.8 است.

1. ورودی کوتاه در سطح اصلاحی 50.0%
2. سطح اکستنشن مربوط در 161.8%

نتیجه‌گیری

فیبوناچی یکی از مهم‌ترین مفاهیم در تحلیل تکنیکال است که برای تعیین سطح حمایت و مقاومت و در نهایت پیش‌بینی قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مطلب به چند نمونه از کاربردهای این مفهوم در نمودارهای قیمت اشاره شد. در این روش تحلیل، از دنباله اعداد فیبوناچی که هریک ارتباط خاصی با یکدیگر دارند، استفاده می‌شود.

هم در معاملات بلند در یک روند صعودی و هم برای معاملات کوتاه در یک روند نزولی، ابزار فیبوناچی همواره از سمت چپ به سمت راست نمودار قیمت اعمال می‌شوند.

استفاده از سطوح اصلاحی برای ورودی‌ها در دو روش انجام می‌شود: 1. روش تهاجمی: از طریق هر یک از سطوح فیبوناچی وارد شوید 2. روش غیرفعال: تا زمان برگشت قیمت به جهت اصلی منتظر بمانید

فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال و چگونگی رسم آن

در این مقاله قصد داریم به آموزش فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci retracement) در تحلیل تکنیکال و چگونگی استفاده از آن برای پیدا کردن سطوح مهم و پرکاربرد بپردازیم.

همانطور که می‌دانید، معامله‌گرانی که با استفاده از تحلیل تکنیکال به بررسی و تحلیل بازار می‌پردازند، از ابزارها و اندیکاتورهای سطوح اصلاحی فیبوناچی بسیار زیاد و متنوعی برای پیش بینی حرکات آینده قیمتی استفاده می‌کنند. این ابزارها مانند Wyckoff، امواج الیوت و تئوری داو (Dow Theory) ممکن است بازار را به صورت کلی تحلیل و بررسی کنند یا اندیکاتورهایی شبیه به مووینگ اوریج، RSI، باند بولینگر، ابر ایچیموکو، پارابولیک سار یا مکدی باشند.

یکی دیگر از ابزارهای محبوب و کاربردی در تحلیل تکنیکال، فیبوناچی اصلاحی است. تریدرهای زیادی از این ابزار در بازارهای مالی مختلفی همچون بازار کریپتوکارنسی‌ها و فارکس استفاده می‌کنند. دنباله فیبوناچی حدود 700 سال پیش کشف شده است و این ابزار بر اساس این دنباله ایجاد شده است. در بخش‌های بعدی به جزئیات این ابزار خواهیم پرداخت.

دنباله فیبوناچی

فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال یا (Fibonacci retracement) ابزاری است که توسط تکنیکالیست‌ها و تریدرها برای پیش‌ بینی مناطق مهم حمایتی و مقاومتی احتمالی استفاده می‌شود. برای این کار آنها از نسبت‌های فیبوناچی به صورت درصدی استفاده می‌کنند.

در قرن سیزدهم میلادی دنباله‌ای از اعداد توسط ریاضیدان لئوناردو فیبوناچی به دست آمده و دنباله فیبوناچی نام گرفت. این ابزار بر اساس این دنباله ایجاد شده است. روابط ریاضی مشخصی میان این اعداد وجود دارد که با استفاده از آنها نسبت‌هایی ایجاد شده و در نمودارها نیز از همان نسبت‌ها استفاده می‌شود. این نسبت‌ها به شرح زیر هستند:

اگرچه از نظر فنی سطح فیبوی 50% در میان اعداد دنباله وجود ندارد، اما برخی تریدرها با توجه به اینکه این نقطه، نقطۀ میانی دامنۀ قیمتی است، این سطح را نیز بسیار مهم به شمار می‌آورند. از این سطوح در نسبت‌های بیش از 100% نیز استفاده می‌کنند. نسبت‌هایی همچون 161.8%، 261.8% یا 423.6%.

در مورد چگونگی استفاده از این ابزار در ادامه صحبت خواهیم کرد، اما مسئلۀ مهمی که باید بدانید، کاربردهای فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال است. از این ابزار در نمودار قیمتی استفاده می‌شود و با استفاده از نسبت‌های آن می‌توان به مناطق مهمی همچون سطوح حمایت، سطوح مقاومت، مناطق احتمالی بازگشت قیمت، مناطق ورود، مناطق خروج و یا سطوح مربوط به مشخص کردن حد ضرر دست یافت.

چگونگی محاسبه فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال

با توجه به اینکه درصدها در بسیاری از ابزارهای مربوط به فیبوناچی اصلاحی مشابه هستند، نیازی به انجام محاسبات به صورت دستی وجود ندارد. اما با این وجود راه دستیابی به آنها از طریق اعداد دنباله فیبوناچی است. برای این کار باید با دنباله‌ای از اعداد شروع کنید که با صفر و یک آغاز می‌شوند و عدد بعدی مجموع دو عدد قبلی خواهد بود. با ادامه دادن این کار، به زنجیره‌ای از اعداد خواهیم رسید که دنباله فیبوناچی نام دارد:

0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987…

درست است که این اعداد و با همین شکل در فیبوناچی اصلاحی استفاده نمی‌شوند، اما پایه و اساس ایجاد ابزار فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال اعداد موجود در دنباله فیبوناچی هستند.

اگر اولین اعداد این دنباله را در نظر نگیریم، میان اعداد بعدی به گونه‌ای ارتباط ریاضی وجود دارد. این روابط بدین شکل است که حاصل تقسیم هر عدد بر عدد بعد از خودش، چیزی حدود 0.618 خواهد بود. به عنوان مثال، حاصل تقسیم 21 بر 34، عدد 0.6176 خواهد بود. همچنین حاصل تقسیم هر عدد بر عددی که با فاصلۀ دوتایی از آن قرار دارد، چیزی حدود 0.382 خواهد بود. به عنوان مثال، اگر عدد 21 را بر عدد 55 تقسیم کنیم، به عدد 0.3818 می‌رسیم. تمامی نسبت‌های موجود در ابزار فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال (به جز نسبت 50%) بر اساس همین روش محاسباتی ایجاد شده‌اند.

توالی فیبوناچی و نسبت‌های طلایی

همان‌طور که در بخش‌های قبلی نیز گفته شد، دنباله فیبوناچی در قرن سیزدهم و توسط سطوح اصلاحی فیبوناچی ریاضیدانی به نام لئوناردو فیبوناچی به دست آمده است. نسبت‌های طلایی (0.618% یا 1.618%) با توجه به این دنباله به دست آمده‌اند. اما چرا این نسبت‌ها بسیار مهم هستند و لقب نسبت‌های طلایی را به خود اختصاص داده‌اند؟

این نسبت‌ها در تمامی پدیده‌های موجود در طبیعت یافت می‌شوند. اگر به اتم‌ها، ستارگان، کهکشان‌ها و شکل‌گیری آنها، پوسته‌ها یا حتی زنبورهای عسل توجه کنید، این نسبت‌ها را خواهید یافت. در طبیعت و در میان اجزای آن از کوچک‌ترین مقیاس تا بزرگ‌ترین مقیاس، نمونه‌هایی از این نسبت‌ها وجود دارد و به همین دلیل نام نسبت طلایی برای آنها انتخاب شده است.

علاوه بر این، قرن‌ها است که بسیاری از هنرمندان، مهندسان و طراحان برای خلق آثاری زیبا و هنری از سطوح اصلاحی فیبوناچی نسبت‌های طلایی استفاده می‌کنند. همچنین در آثاری همچون اهرام مصر، مونالیزا و حتی طراحی لوگوی توییتر نیز از این نسبت‌ها استفاده شده است. همان‌طور که مشخص است، این نسبت‌ها در بازارهای مالی نیز نقش برجسته‌ای دارند.

چگونگی استفاده و رسم فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال

حال که متوجه شدید که دنباله فیبوناچی چیست، ابزار فیبوناچی اصلاحی بر چه اساسی ایجاد شده و چگونه کار می‌کند، به بررسی فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال و بازارهای مالی خواهیم پرداخت.

اغلب، این ابزار میان دو نقطۀ اصلی همچون بالاترین و پایین‌ترین قیمت رسم می‌شود. سپس از این محدوده برای تحلیل‌ها و بررسی‌های بعدی استفاده می‌شود. معمولاً از این ابزار برای تشخیص و ترسیم سطوح در داخل محدوده مشخص‌شده استفاده می‌شود، اما گاهی چشم‌اندازی در مورد سطوح قیمتی خارج از محدودۀ مشخص‌شده نیز در اختیار افراد قرار می‌دهد.

بنابراین در یک روند صعودی، نقطۀ ابتدایی پایین‌ترین نقطۀ قیمتی و نقطه دوم بالاترین نقطۀ قیمتی در یک روند است. با رسم ابزار فیبوناچی اصلاحی در یک روند صعودی، معامله‌گران می‌توانند سطوح حمایتی احتمالی را که در صورت بازگشت روند و اصلاح قیمتی وجود دارند، شناسایی کنند. به همین دلیل به این ابزار فیبوناچی اصلاحی گفته می‌شود.

همچنین اگر قصد داشته باشید ابزار فیبوناچی اصلاحی را در یک روند نزولی رسم کنید، نقطه ابتدایی، بالاترین نقطۀ قیمتی و نقطۀ دوم در پایین‌ترین نقطۀ قیمتی قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید که قیمت در یک روند نزولی قرار دارد، بنابراین اصلاح در اینجا به معنای حرکت قیمت از کف به سمت بالا است. در این موارد بعد از شروع حرکت رو به بالای نمودار قیمت، ابزار فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال به تشخیص سطوح مقاومتی احتمالی کمک خواهد کرد.

استفاده‌های تریدرها از فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال

تریدرها از فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال و با هدف شناسایی احتمالی مناطق ورود، اهداف قیمتی یا تعیین حد ضرر استفاده می‌کنند. این موضوع در هر تریدر نسبت به سبک معاملاتی، استراتژی‌ها و اهداف شخصی هر تریدر متفاوت خواهد بود.

یکی از استراتژی‌هایی که بر پایه ابزار فیبوناچی ایجاد شده است، ورود و خروج به یک ارز یا داریی بین دو سطح فیبو است.

همچنین می‌توان از ابزار فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال و به منظور تأییدی بر دیگر سیگنال‌های دریافتی از اندیکاتورها و ابزارهای دیگر استفاده کرد.

مزایا و معایب استفاده از فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال

مزایای استفاده از فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال

• با توجه به اینکه می‌توان با استفاده از ابزار فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال به شناسایی محدوده‌های حمایتی و مقاومتی احتمالی دست یافت، می‌توان از این ابزار برای گرفتن تأیید در مواقع تردید نسبت به حرکات بازار استفاده کرد.
• سطوح حمایت و مقاومت می‌توانند نشان‌دهندۀ پتانسیل موجود برای ایجاد یا ادامه یک روند صعودی یا نزولی باشند و تریدرها می‌توانند با استفاده از این سطوح به تعیین نقاط ورود و خروج برای معاملات خود بپردازند. بدین ترتیب استفادۀ درست از ابزار فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال می‌تواند برای تریدرها سودآور باشد.

معایب استفاده از فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال

علی‌رغم تمام مزیت‌هایی که استفاده از ابزار فیبوناچی اصلاحی به دنبال دارد، استفاده درست و مؤثر از این ابزار نیازمند درک درست و کاملی از چگونگی کارکرد آن است. بنابراین رسم این ابزار در نمودار قیمتی تا زمانی که تریدرها ندانند که هدفشان از استفاده از این ابزار چیست، به تنهایی سطوح اصلاحی فیبوناچی نتایج مثبت زیادی نخواهد داشت.

افراد مبتدی باید بدانند که استفاده از ابزار فیبوناچی اصلاحی در یک ارز یا دارایی، نشان‌دهندۀ برگشت یک روند نیست و قیمت به صورت موقتی برای مدتی اصلاح خواهد داشت.

فیبوناچی اکستنشن (Fibonacci extension)

همان‌طور که گفته شد، از ابزارهای فیبوناچی می‌توان برای تعیین سطوح برگشتی احتمالی در داخل محدودۀ مشخص‌شده یا خارج از محدودۀ مشخص‌شده استفاده کرد. برای پیش بینی سطوح قیمتی احتمالی در خارج از محدوۀ قیمتی مشخص‌شده، می‌توان از ابزار فیبوناچی اکستنشن استفاده کرد.

اولین سطوح فیبوناچی اکستنشن، سطوح 138.6%، 150% و 161.8% و سطوح بعدی 261.8% و 423.6% هستند. تریدرها با استفاده از ابزار فیبوناچی اکستنشن نقاط احتمالی حمایت و مقاومت در حرکات بعدی قیمتی را پیش‌بینی می‌کنند.

سخن پایانی

در این مقاله به معرفی ابزار فیبوناچی اصلاحی در تحلیل تکنیکال پرداختیم. همان‌طور که در قسمت‌های قبلی گفته شد، این ابزار بر اساس دنباله فیبوناچی و نسبت‌ها و روابط ریاضی موجود در آن نوشته شده است. تریدرهای بسیاری از این ابزار در کنار دیگر ابزارها و اندیکاتورها و به منظور گرفتن تأیید سیگنال‌های ورود و خروج به یک ارز یا دارایی استفاده می‌کنند. همچنین از این ابزار می‌توان جهت تعیین احتمالی سطوح حمایتی و مقاومتی، اهداف قیمتی، حد ضررها و تعیین استراتژی استفاده نمود.

فیبوناچی اصلاحی retracement چیست؟ کاربرد آن در تحلیل تکنیکال

retracement-fibonacci

بدون شک یکی از ابزارهای مورد علاقه معامله گران فیبوناچی است. ابزارهای فیبوناچی در سه حالت مختلف وجود دارد که در این مقاله به فیبوناچی اصلاحی داخلی اشاره می کنیم. مطالعه این مقاله و استفاده از ابزار فیبوناچی کمک شایانی به معاملات ارزهای دیجیتال می کند.

اگر درباره ی فیبوناچی اطلاعاتی ندارید بهتر است ابتدا مطالب زیر را مطالعه کنید.

فیبوناچی اصلاحی retracement چیست؟

اولین ابزار محبوب از سری ابزارهای فیبوناچی، فیبوناچی اصلاحی داخلی یا بازگشتی یا retracement است. کاربرد این ابزار برای زمانی است که رفتار چارت ارز یک نوع روند خاص را شروع می کند و سپس از مدتی نیازمند اصلاح قیمت است و پس از این اصلاح قیمت دوباره حرکت خود را از سر می گیرد. مهمترین کاربرد این ابزار این است که می توان سطوحی که قابلیت بازگشت روند از آن ها وجود دارد را شناسایی کرد.

فیبوناچی اصلاحی داخلی در روند صعودی و نزولی

در یک روند صعودی:

مقداری که نمودار اصلاح قیمتی را تجربه می کند از کف شروع روند پایین تر نخواهد رفت.

و در یک روند نزولی:

مقداری که نمودار اصلاح قیمتی را تجربه می کند از سقف شروع روند پایین تر نخواهد رفت.

نکته مهم : اگر اصلاح از سقف و کف نیز پایین تر رفت اینجا الگوی کلاسیک double bottom یا double top رخ می دهد که پیشتر راجع به این الگوها صحبت کرده ایم.

فیبوناچی retracement و خطوط حمایت و مقاومت

از خطوط فیبوناچی اصلاحی داخلی می توان به عنوان نوعی خطوط حمایت و مقاومت قبل از انجام اصلاح قیمت استفاده کرد. این خطوط بر روی تراز های زیر قابلیت اصلاح دارند.

۰.۲۳ – ۰.۳۸ – ۰.۵ – ۰.۶۱۸ – ۰.۷۸ – ۰.۸۸- ۱ – ۱.۴۱۴ – ۱.۶۱۸

آموزش رسم فیبوناچی retracement

برای رسم فیبوناچی retracement مراحل زیر را دنبال کنید.

یافتن یک روند

ابتدا یک روند صعودی یا نزولی را در چارت پیدا کنید.

رسم در روند صعودی

با استفاده از ابزار در تریدینگ ویو سطوح اصلاحی فیبوناچی ابزار fibo retracement را انتخاب و نقطه کف را به سقف وصل کنید.

رسم در روند نزولی

با استفاده از ابزار تریدینگ ویو ابزار fibo retracement را انتخاب و نقطه سقف را به کف وصل کنید.

سیگنال خرید و فروش فیبوناچی retracement

بعد از رسم فیبوناچی retracement تقریبا سطوح حمایت و مقاومت و واکنش های چارت قیمتی به این سطوح مشخص می شود. نحوه سیگنال خرید و فروش نیز دقیقا در نواحی همین خطوط خواهد بود که اقدام به خرید یا فروش ارز نمایید.

نکته مهمی که باید درنظر بگیرید این است که از بین تراز های فیبوناچی، تراز 618 و 786 بسیار مهم تر از بقیه ترازها هستند و احتمال اصلاح قیمتی تا این ترازها بیشتر است.

سوالات متداول درباره ی فیبوناچی اصلاحی داخلی

منظور از فیبوناچی ریتریسمنت چیست؟

سطوح فیبوناچی اصلاحی خطوط افقی هستند که نشان می دهد در چه مواردی مقاومت و حمایت وجود دارد. به عنوان مثال تراز 23.6٪ که یک عدد فیبوناچی است ، که احتمال واکنش روند به این تراز بسیار متحمل است. اعداد فیبوناچی در سراسر طبیعت یافت می شوند. بنابراین، بسیاری از معامله گران بر این باورند که این اعداد در بازارهای مالی نیز ارتباط دارند.

چگونه از فیبوناچی اصلاحی استفاده می کنیم؟

مرحله 1 – جهت بازار را مشخص کنید: به عنوان مثال روند نزولی.
مرحله 2 – ابزار فیبوناچی اصلاح را از بالا رسم کنید و آن را به سمت پایین بکشید، تا انتها.
مرحله 3 – سه سطح مقاومت مهم را در نظر بگیرید: 0.236 ، 0.382 و 0.618.
بسته به پوزیشن خود خرید و فروش خود را انجام دهید.

آیا فیبوناچی اصلاحی قابل اطمینان است؟

فیبوناچی می تواند خطوط و ناحیه های مهمی را ارائه دهد، اما بدون تأیید هرگز وارد معامله نشوید. استفاده از ابزارهای تحلیل تکنیکال مانند MACD یا اسیلاتورهای مختلف احتمال یک سطوح اصلاحی فیبوناچی معامله خوب را افزایش می دهد.

کدام تایم فریم برای فیبوناچی اصلاحی بهتر است؟

هر زمان که بازار حرکت قابل توجهی انجام دهد، می توان فیبوناچی را در آن روز یا هفته اعمال کرد. برای این روش پیشنهاد می کنم از تایم فریم 30 یا 60 دقیقه ای استفاده کنید. این یک بازه زمانی مناسب برای تماشای نوسانات روزمره در بازار و استفاده از فیبوناچی Retracement است.

همپوشانی سطوح فیبوناچی در اصلاحی ها

چند نوع نگاه در بازار وجود دارد که باید هر یک را به تنهایی مورد بحث قرار دهیم. اگر بخواهیم از نگاه خریداران به نمودار نگاه کنیم، خریداران بین سطوح abc فیبوناچی اکسپنشن ترسیم می کنند و در سطح d معامله خود را می بندند، چنانچه بخواهیم از دیدگاه فروشندگان نگاه کنیم، فروشنده ها علاقه مندند به دلیل ریسک حاکم بر بازار و اینکه در سطح مناسب تری بتوانند حجم بالاتری وارد بازار کنند، روی لایه های 61.8% تا 78.6% فیبوناچی اصلاحی وارد معامله فروش می شوند، بدین مفهوم که وقتی از (B) تا (C) فیبوناچی اصلاحی رسم میکنند، روی یکی از این دو نسبت مهم، معامله فروش باز کنند. حال باید وجه اشتراک قیمتی این دو نگاه را با هم تلفیق نمود و سطح پرقدرتی را پیش بینی کرد.

آن هنگام که خریداران معامله خرید خود را می بندند و فروشندگان وارد بازار می شوند، بازاری بدون خریدار پر قدرت داریم که پتانسیل ریزش سنگینی دارد، اما اگر یک بعدی به قضیه نگاه کنیم و در بازار کماکان خریداران پرقدرت وجود داشته باشد و ما دنبال فرصت های فروش باشیم، عملاً یک معامله سخت و عذاب آور گشوده ایم. در حقیقت نگرش ما به بازار از سوی هر دو نوع معامله گر می تواند کمک کند تا لایه هایی از بازار که مستعد برگشتهای اساسی است را شناسایی نماییم. در واقع معاملاتی سطوح اصلاحی فیبوناچی کم دردسر و کم ریسک می باشد که یقین حاصل کنیم در آن لایه از بازار در جهتی که می خواهیم وارد بازار شویم معامله گر در خلاف جهت بسیار کمی وجود دارد. مثلاً اگر در شکل بالا بخواهیم وارد معامله فروش شویم باید تقریباً مطمئن شویم که خریداران پر قدرتی در سطح مورد نظر وجود ندارد. به عنوان نمونه در سهام شبندر در بورس تهران هم پوشانی آشکاری بین اصلاحی 61.8% و اکسپنشن 100% داریم که منجر به رشد پایدار قیمتی سهم شده است.

ساختار کند ریزشی بازار در فاز اصلاحی، اعتماد به نفس معامله گران را در ورود به معامله خرید در محدوده ای که هم پوشانی داریم افزایش می دهد. اگر بخواهیم در خصوص سطوح اصلاحی فیبوناچی آناتومی حرکتی بازار در سیکل بزرگ بحث کنیم، زمانی که بازار در یک حرکت پر شتاب صعودی از(A) تا (B) می رود، یک سری از معامله گران شروع به نقد کردن معاملات می کنند، بنابراین فروشندگان وارد بازار می شوند، در این ریزش دو دسته خریدار در بازار وجود دارد دسته اول مبتنی بر اصلاحی 61.8% به کمین نشسته و دسته دوم بر اساس حرکت هارمونیک بازار بر روی سطح 100% اکسپنشن فیبوناچی منتظر فرصت خرید می باشند. تراکم قیمتی 236 تا 252.8 ریالی برای این سهم حجم بسیار بالایی از نقدینگی را در جهت خرید وارد سهم می کند و این سطح به عنوان یک نقش محوری و کلیدی در برگشت بازار تلقی می شود.